ยาแก้โรคลงราก

· มหายาวุธแท้ นามยา

กำจัดลมจัณฑา ธึกได้

ลงรากอหิวา ตกะโรค

สันนิบาตสองคลองไซร้ ป่วงร้ายกระจายสูน

· กะชายหนึ่งว่านน้ำ รงทอง

หลางเปลือกใบมนทอง สี่ถ้วน

ตากแห้งสี่บาทกอง เต็งชั่ง

สามบาทยาดำล้วน พวกน้ำหนักเกิน

· เปลือกมรุมกุ่มน้ำ กุ่มบก

ขิงข่ากระเทียมหก สิ่งไซร้

ดีปรีพริกไทยยก ไพลกับ กะทือนา

สิบสิ่งหาตากไว้ หนักได้บาทเสมอ

· สมอทะเลเท่าแท้ ยาสรรพ

บนกระเบื้องเรียงทับ ตากไว้

เดือนหนึ่งจึ่งขนกลับ รวมเก็บ

หนักเจ็ดตำลึงได้ เศษด้วยสี่สลึง

· ห้าส่วนไพร่ว่านน้ำ กะชาย

ขิงแก่หกส่วนหมาย ชั่งไว้

กะทือสิบส่วนกจาย เรียงตาก

ข่าสิบเอ็ดแห้งได้ หนึ่งถ้วนทุกอัน

· สิบสามเปลือกกุ่มน้ำ พึงหมาย

กุ่มบกสิบเอ็ดกจาย ตากแห้ง

ทองหลางสิบเรี่ยราย ฝานหั่น

เก้ามรุมหยาบแกล้ง บาทตั้งชั่งเสมอ

· กะเทียมดิบตากไว้ นานหลาย

แปดส่วนสามส่วนหมาย เมื่อแห้ง

นึ่งคั่วคลุกกับทราย สองส่วน เหลือนา

กลกะเทียมพึงแจ้ง สุกแห้งตามประสงค์

· กะเทียมสดตากแห้ง ฉันใด

เปราะป่ามีวิสัย เช่นนั้น

แปดส่วนตากร่ำไป สามส่วน เหลือนา

ความฉลาดสิ่งยาวสั้น ปลดเปลื้องโฉดเขลา

· ยานี้วิเศษแก้ มากหลาย

นามอเนกคุณปราย ฤทธิ์กล้า

ร้อนหอบสะอึกหาย ลงราก กาฬแฮ

น้ำลูกยอมูตรถ้า แน่นร้อนผ่อนกสาย

· บอระเพ็ดขมิ้นอ้อย ใบบัว

เม็ดสบ้าเผาหลัว กรอบแห้ง

มกอกกะดอมตัว ยาหก

หนึ่งประคำความแสร้ง เจ็ดถ้วนควรเผา

· น้ำประสารสตุให้ เผือดศรี

ไหลเผือกพึงเพิ่มทวี เท่าทั้ง

น้ำลูกประคำดี ความเถื่อน ต้มนา

ทำกระสายบดตั้ง หม้อต้มพรมริน

· ขนานนี้มีชื่อตั้ง เดิมมา

จันทน์ลีลายา แม่นแท้

โกฏสอเขมาจุลา ลัมภะ

จันทน์เทศจันทน์แดงแจ้ สิ่งห้าหาผสม

· กะดอมบอระเพ็ดล้วน ของขม

ไหลเผือกรากนิยม เท่าถ้วน

พิมเสนชะมดผสม พอเหมาะ

น้ำดอกไม้มูตรล้วน เปลี่ยนแก้เป็นกระสาย

· อเนกคุณเชื่อตั้ง นามยา

เป็นคู่จันทน์ลีลา เรียกร้อง

คัมภีร์แพทย์ศึกษา เรียนเล่า

ทำเถิดแก้โรคท้อง เสื่อมสิ้นกลิ่นหาย

· อบเชยเทศที่แท้ พึงหา

จันทน์เทศโกฏบัวนา กลั่นแกล้ว

จันทน์แดงชมดมา กึ่งส่วน

ห้าสิ่งบดตากแห้ง ดับร้อนอ่อนกระหาย

· เกลือสตุขั้วไว้ กลืนกิน

น้ำผึ้งในขวดริน คลุกปั้น

ทำก่อนผ่อนผันผิน สองหนึ่ง สามนา

ลงรากป่วงเรื่องนั้น ถูกเข้าพลันหาย

· น้ำผึ้งรินใส่ถ้วย ซดกิน

กันบิดทำกายิน รอดม้วย

หายมากอย่าพึงถวิน เขาเล่า มานา

แก้กระสายคลายด้วย ผ่อนพ้นความตาย

· พรมคดบดแก้ราก มากหา

เข้าโพดแต่ซังนา ตากแห้ง

พืชผลมะกอกมา สามเมล็ด

เข้าสุกสามปั้นแกล้ง ม่ายขั้วทำผง

· พริกไทยไพลว่านน้ำ ดีปลี

เกลือเพิ่มเติมตามมี บดไว้

ดีปลีพริกล่อนทวี สองเท่า

กินแต่แรกป่วยไข้ โรคร้ายเบาถอย

· น้ำเย็นอย่าให้ล่วง ลำคอ

ลมตะคริวสอสอ จ่อจ้อง

แตงอุลิศภู่หมอ อนุญาต

ของสุกไม่ทำท้อง ท่อนผ้าพันตีน

· หัวหอมตำห่อผ้า ดมดี

กำจัดโรคตะคริวมี ชักร้อง

หอมแดงยิ่งแรงทวี คุณมาก

ใครใคร่ให้พวกพ้อง รอดพ้นดลหาย

· บอระเพ็ดเจ็ดแหว้น สุมเผา

เกรียมชุกแช่รินเอา แต่น้ำ

กระหานอบากบรรเทา เบาทุกข์

เขาว่าขลังดีล้ำ ปู่เจ้ากล่าวแสดง

· ไซย้อยขะมิ้นอ้อย หามา

ลงครกย่อยขยำยา บีบน้ำ

กินระงับดับโรคา หายโรค

เขาว่ามีคุณล้ำ สลบแล้วกลับคืน

· การบูรแช่ด้วย สุรา

รินหยดสิบสี่คลา ดื่มแก้

หนึ่งน้ำวิสัมพยา ดองกลั่น

กินแต่แรกทันแท้ พิษร้ายคลายถอย

· กะเทียมขิงพริกล้อน ดีปลี

สองเท่าพึงเพิ่มทวี เครื่องร้อน

การบูรผักเป็ดสี่ แดงสด กึ่งนา

เกลือใส่บดทำก้อน บีบน้ำมะกรูดระคน

· ดอกบัวปิ้งกรอบแห้ง ครบสาม

ต้มเคี้ยวรินใส่ชาม นิ่งไว้

ดินเหนียวขยำตาม ควรเท่า มะนาวนา

น้ำดิบห้ามขาดไซร้ อย่าให้ดื่มกิน

· พังอาดสองส่วนแท้ ฝนทา

ไพลตากส่วนหนึ่งนา เพิ่มเข้า

ปูนเท่าพริกไทยมา สองเมล็ด

เกลือภู่หนึ่งปนเคล้า สุกน้ำทำกระสาย

· เข้าต้มกินอย่าให้ มากหลาย

กำเริบเสมหะกลาย เกิดร้อน

เข้าตังกรอบสบาย ยาแช่ บดนา

เกลือใส่สักสามก้อน ก้อแก้อาเจียน

· ถ่านไม้สักบดน้ำ ครำเจือ

แก้โรคกาฬดีเหลือ กล่าวไว้

ทองหลางหนึ่งใบเผือ มณฑ์ซั่น

ทำแท่งเก็บสงวนใช้ เจ็บไข้ละลายฝน

· บอระเพ็ดขมิ้นอ้อย พึงหา

บอละลายมูตรนา ครึ่งไซร้

บำบัดพิศม์โรคา ดีทาก

ลงป่วงก็กินได้ จับไข้คลายถอย

· ผลแตงอุลิศเนื้อ บีบขยำ

ดินประสิวเทปรำ บาทไซร้

ดินระงับดับพิศม์นำ ร้อนเร่า

น้ำแช่ดองหน่อไม้ ดื่มไม้จุกถอย

· หนังโคเผากรอบแห้ง เท่าใด

ผิวมะกรูดเชือดไป เท่านั้น

บอระเพ็ดหั่นตั้งไฟ สองสิ่ง คั่วนา

สามสูกแยกเก็บกั้น ชั่งให้หนักเสมอ

· น้ำกระสายมาต้ม บดนา

เปลือกส้มโอเก็บหา แซกด้วย

แมงลักรากสาขา ใบดอก ผลแฮ

ต้มเคี้ยวรินใส่ถ้วย บดใช้เป็นกระสาย

· สมอไทยพริกล้อน ดีปลี

เกลือแซกลงตามมี ถ่ายล้าง

ลมเสมหะแดกทวี ดันอก

ปิดหนักเบาสูญร้าง แน่นน้อยถอยคลาย

· จุกมะกรูดห้าจุก เชือดฝาน

กัมมะถันประมาณ บาทแท้

ฝางสี่บาทอาจารย์ กำหนด

ขี้ผึ้งบาทหนึ่งแก้ ป่วงต้มกินโชลม

· จบเสร็จลงรากไซร้ ถึงคราวเรื่องไข้

จักได้เรียงจัด พรรณนา